Naciśnij ESC aby opuścić wyszukiwarkę

FOTOESEJ: Wyspy Kanaryjskie

3/2025

Artykuły /

1.

Ni to Afryka, ni to Europa. Afrykańska witalność i europejski dekadentyzm spotykają się na kilku wyspach, z których każdą można okrążyć na rowerze w jeden lub dwa dni.

Wyspy Kanaryjskie dryfują między kontynentami. Między teraźniejszością przemysłu turystycznego a przeszłością Guanczów, zgładzonych we wszystkich liniach męskich. Niektóre spośród żyjących tam kobiet wywodzą się w linii żeńskiej od dawnych mieszkanek, nosząc w mtDNA ślad wytrzebionej w połowie społeczności.

Zanim pojawili się Hiszpanie, na wyspach rosły lasy. Wycinano je, aby budować statki służące dalszym podbojom. Bez tych drzew nie byłoby podboju Ameryki.

2.

Wyraz żadność oznaczał dawniej nijakość. Na zdjęciu jakiś rodzaj żadności: brak turystów, parawanów, progenitury, skarlałych psów.

Mimo tej nijakości bodźców pojawia się pełnia doznań. Pustka, cisza, żółta budka dla ratownika, zielona flaga dla pływaków. Tak wyglądają Wyspy Kanaryjskie w środku zimowego sezonu.

3.

Okazuje się, że krab ma wiele wspólnego z pisaniem. Słowo „krab” pochodzi od dolnoniemieckiego Krabbe, które z kolei wywodzi się z praindoeuropejskiego rdzenia *grebh-/*grbh-. Dotyczył on czynności skrobania i drapania.

Z tego samego rdzenia wzięło się starogreckie słowo, które we współczesnej postaci brzmi grápsimo – pisanie. Skrobanie na papierze.

4.

Berberyjka marokańska z podrodziny afrowiórek. Daleki pociotek wiewiórki pospolitej, znanej z polskich lasów i parków. Mieszkańcy Afryki Zachodniej wierzyli, że jest jadowita. Dasz się ugryźć, odrąbią ci gnijącą rękę.

Po prawdzie jadowita nie jest, lecz jej ukąszenie to zastrzyk bakterii bytujących w ślinie gryzonia. Nauka pokonała zabobon w XX wieku, choć większość afrykańskich przesądów jest podparta intuicją i wiedzą pokoleń – nie to co europocentryczne stereotypy i chełpliwość. Przesądy służą bowiem utrwaleniu w pamięci zbiorowej istotnych obserwacji dotyczących przyrody. Dokarmianie tej wiewiórki jest zabronione nie tylko na Wyspach Kanaryjskich, choć na hiszpańskich terytoriach zakazu się nie respektuje.

5.

Ludzki instynkt każe się bać szczurów. Niesłusznie.

Mózg szczura ma budowę podobną do ludzkiego, co wyjaśnia porównywalną umiejętność adaptacji do różnych warunków. Ludzie nie powinni więc odczuwać odrazy do szczurów, które są równie inteligentne. Są to poza tym bardzo czyste gryzonie, myjące dokładnie futro kilka razy dziennie.

Szczury przystosowały się do warunków Wysp Kanaryjskich. Grasują po wulkanicznym brzegu, dokarmiane przez przybyszów.

6.

Synogarlica turecka (zwana sierpówką) jest skuteczniejsza w kolonizowaniu świata niż Hiszpanie, Portugalczycy, Francuzi, Niemcy i Brytyjczycy razem wzięci. Wyspy Kanaryjskie to dla niej ważny przyczółek.

Wyfrunęła z Azji Mniejszej w latach dwudziestych ubiegłego stulecia (na terenie Polski zaobserwowano ją po raz pierwszy w 1940), aby do roku 2000 skolonizować niemal całą północną półkulę, w tym nawet Rosję do pasm Uralu, Azję Środkową, Indie, Chiny i obydwie Koree. Anonimowy hodowca pomógł sierpówce trafić do USA, gdzie spełnił się jej biotopowy American Dream.

Wyspy stanowią dla niej od ponad dekady przyczółek w kolonizowaniu Afryki Zachodniej.

Adam Majewski

(ur. 1979 w Gdańsku) – pisarz, edytor, podróżnik, twórca fotografii. Absolwent filologii polskiej na Uniwersytecie Gdańskim i studiów biznesowych w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie. Ogłosił ponad dwieście artykułów we wszystkich znaczących polskich czasopismach społeczno-kulturalnych i literackich; w dorobku ma także artykuły naukowe z zakresu medioznawstwa i performatyki. Autor kilku książek literackich i laureat licznych stypendiów twórczych. Był rzecznikiem prasowym, szefem wydawnictwa, właścicielem firmy, urzędnikiem od promocji, pracował także w firmach doradczych. Obecnie kieruje działem wydawnictw w Muzeum Narodowym w Gdańsku. Od kilkunastu lat prowadzi zajęcia na uczelniach. Członek Stowarzyszenia Pisarzy Polskich i Stowarzyszenia Autorów ZAiKS. Wielki miłośnik Syberii oraz Ałtaju. Uprawia kolarstwo przełajowe i interesuje się sportami ekstremalnymi. Mieszka w Gdańsku.