Tytułowe Głodowe Igrzyska odbywają się co roku w zbudowanym na gruzach USA totalitarnym państwie Panem, podzielonym na dwanaście dystryktów rządzonych przez leżący w centrum kraju Kapitol. Transmitowana na żywo w telewizji krwawa gra, w której biorą udział losowo wybrani przedstawiciele każdego z dystryktów – chłopiec i dziewczyna między dwunastym a osiemnastym rokiem życia – ma być karą na wzór okrutnego trybutu płaconego Krecie przez Ateńczyków i zarazem przypominać o stłumionym przed laty powstaniu przeciw Kapitolowi. Reguły są proste – zadaniem każdego z uczestników jest utrzymanie się przy życiu do końca Igrzysk. W praktyce oznacza to najczęściej po prostu zabicie pozostałych trybutów (bo tak właśnie określani są reprezentanci poszczególnych dystryktów), gdyż zwyciężyć może tylko jeden zawodnik. Bohaterką książki Collins i filmu Rossa staje się szesnastoletnia Katniss Everdeen, która postanawia dobrowolnie wziąć udział w rozgrywkach w miejsce swej młodszej siostry Prim, pierwotnie wylosowanej do udziału w igrzyskach. Nikt nie spodziewa się, że podczas śmiertelnych zmagań na arenie dziewczyna zadrwi z niepodzielnie władającego państwem Kapitolu. Wkrótce stanie się to zarzewiem rewolty, ogarniającej w kolejnych częściach trylogii całe państwo.

Zaskakiwać może ogromna popularność, jaką zyskał zarówno film, jak i stanowiąca podstawę jego scenariusza książka. Opowieść o krwawych igrzyskach rozgrywanych w dystopijnej rzeczywistości Panem nie wydaje się bowiem pozycją wyjątkową. O zadawanym przez rówieśników cierpieniu pisał nie tylko William Golding we Władcy much, ale też na przykład Robert Cormier w Czekoladowej wojnie czy Stefan Casta w Grze w śmierć. Niczym nowym nie jest także organizujący całą trylogię Collins motyw śmiertelnych zawodów, które może przeżyć tylko jeden uczestnik – wystarczy wspomnieć Wielki marsz Stephena Kinga czy Battle Royale Koushuna Takamiego i film Kinji Fukasaku nakręcony na podstawie tej książki. O krytyce mediów, w tym programów typu reality show, również powstało już wiele książek i filmów, z Truman Show na czele. Do najoryginalniejszych nie należy także zastosowana w książce narracja. Pierwsza osoba liczby pojedynczej i czas teraźniejszy, przywodzące na myśl grę komputerową, miały z pewnością podkreślić introspektywny charakter powieści i wpłynąć na jej dynamikę. Nie musimy jednak daleko szukać, żeby znaleźć podobne rozwiązania również na naszym poletku – przywołać można chociażby Omegę Marcina Szczygielskiego. Czy w Igrzyskach śmierci – w książce albo w filmie – jest zatem coś, co rzeczywiście decyduje o ich wyjątkowości, choćby na tle innych tekstów przeznaczonych dla młodzieży?

Michael Haneke w filmie Funny Games demaskuje fascynację kinową przemocą. Jest ona tu zaprezentowana sauté – odarta z ośmieszonych podczas kolejnych scen konwencji – dzięki temu ma się wydać doświadczeniem granicznym, niemożliwym do przełknięcia. W ten sposób reżyser, na co zwracają uwagę chyba wszyscy interpretatorzy, pyta widzów oskarżycielskim tonem: Podoba wam się to, co widzicie? Podoba wam się przemoc taka, jaka jest, niemożliwa do strawienia? Sęk w tym, że się podoba. Oglądamy film do końca i mimo że po wyjściu z kina czy wyłączeniu telewizora możemy poczuć obrzydzenie do samych siebie, musimy w końcu przyznać, iż ukazywana na ekranie przemoc, tytułowa „śmieszna gra”, rzeczywiście nas fascynuje.

Podobne, niewyrażone wprost oskarżenie pojawia się Igrzyskach śmierci. Czytelnik książek Collins – jak również widz filmu Rossa – pozornie współczuje trybutom (ale tylko tym, z którymi chwilowo sympatyzuje protagonistka) i potępia spragnioną sensacji publiczność Głodowych Igrzysk, czerpiącą rozrywkę ze śmierci niewinnych dzieci. Jednak tak naprawdę, podążając za Katniss Everdeen i wraz z nią obserwując kolejne mordy, zaspokajamy własny głód krwi. Jest nam przykro, gdy dwunastoletnia dziewczynka zostaje przebita oszczepem, ale, z drugiej strony, ta scena wydaje się absolutnie fascynująca [sic!], podobnie jak rozpoczynająca całe igrzyska rzeź przy obłożonym bronią i jedzeniem Rogu Obfitości. Mimowolnie stajemy się zatem tacy sami, jak oglądający całe widowisko mieszkańcy Panem – kibicujemy po prostu naszej ulubionej uczestniczce show i czekamy z napięciem na jak najbardziej spektakularne śmierci i pułapki zastawiane przez organizatorów na reprezentantów dwunastu dystryktów. W końcu zwycięzca może być tylko jeden.

Podobnie jest w pozostałych częściach cyklu (W pierścieniu ognia, Kosogłos), które – jak zauważa słusznie Agnieszka Urbanowska – niczym kolejne etapy gry komputerowej o rosnącym stopniu trudności stawiają Katniss w obliczu coraz to poważniejszych przeciwieństw. Symboliczną areną okrutnych zmagań staje się w końcu całe państwo Panem, a zawodnikami, których śmierć z przyjemnością oglądamy – mieszkańcy dwunastu dystryktów i Kapitolu. Nieważne, że nikt tu nie ginie na serio i że mamy do czynienia z fikcją. Okazujemy się żądnymi panem et circenses widzami, traktującymi Głodowe Igrzyska jak kolejne talent show. I znów nam się podoba.

Niezwykle odważne i znakomite jest moim zdaniem zakończenie trylogii. Nie rzuca ono czytelnikowi oskarżeń prosto w twarz, ale poprzez brak jakiejkolwiek kompensacji, której po serii dramatycznych wydarzeń podświadomie można oczekiwać, budzi swoisty niepokój. Dowiadujemy się, że nikt nie jest niewinny, że możemy próbować – jak Katniss Everdeen – nie pamiętać o najgorszych instynktach, które w sobie odkryliśmy, ale i tak od nich nie uciekniemy. I właśnie w tej prowokacyjnej demaskacji zwierzęcej wręcz żądzy krwi i mordu, obecnej chyba w każdym z nas, tkwi siła Igrzysk śmierci. Katniss, jej mąż i dzieci nigdy nie zapomną o krwawym „micie założycielskim” nowego, demokratycznego państwa powstałego ze zjednoczonych dystryktów, a odbiorca już chyba zawsze będzie miał bolesną świadomość rządzących nim instynktów.

Mimo wielu niedociągnięć i wad, ta inicjacyjna trylogia staje się dla młodych odbiorców znakomitym – choć smutnym i przejmującym – wstępem do dorosłości. Igrzyska śmierci, zarówno w wersji Collins, jak i Rossa (chociaż tu z oceną musimy poczekać na ekranizacje następnych części cyklu), wpisują się tym samym w daleki od barwnych i roziskrzonych opowieści z happy endem nurt współczesnej twórczości dla młodzieży, w którym, zdaniem Grzegorza Leszczyńskiego, w stopniu wcześniej niespotykanym i w natężeniu obcym wcześniejszym przekazom kultury [młody człowiek] pogrążony jest w świecie chaosu i tragizmu, przesiąknięty złem, które okazuje się wszechobecne i przed którym nie ma żadnej ucieczki; w świecie, który nie otwiera żadnych perspektyw nadziei. Od czytelnika (i widza) zależy, jak sobie poradzi z tą wiedzą. Igrzyska śmierci trwają, niech los zawsze wam sprzyja.